نوار عصب و عضله
آنچه در بین مردم به نوار عصب و عضله شهرت دارد یک تست تخصصی پزشکی است که نام صحیح آن "الکترودیاگنوز" (electrodiagnosis) یا " الکترومیوگرافی و مطالعه هدایت عصبی " (Electromyography and Nerve Conduction Study) می باشد. مخفف این تست با عنوان “EMG & NCV” در بین پزشکان شناخته می شود که متأسفانه این نیز یک غلط مصطلح است و عنوان صحیح تر آن “EMG & NCS” می باشد. این تست از دو بخش EMG و NCS تشکیل شده که تقریباً همیشه هر دوی آنها با هم انجام می شود.
NCS چیست؟
NCS یا مطالعه هدایت عصبی مخفف Nerve Conduction Study می باشد که به اشتباه از NCV که مخفف Nerve Conduction Velocity یا سرعت هدایت عصبی استفاده می گردد در حالیکه اندازه گیری سرعت هدایت عصبی تنها بخشی از مطالعه هدایت عصبی است که در هنگام انجام تست مورد ارزیابی قرار می گیرد.
دراین بخش از مطالعه نحوه هدایت عصبی فیبرهای حسی و حرکتی در عصبهای محیطی مورد بررسی قرار می گیرد. جهت انجام این تست ابتدا یک الکترود ثبت کننده بر روی ناحیه مشخصی از بدن که می خواهیم عصب مربوط به آن را بررسی کنیم قرار داده می شود و سپس به وسیله یک الکترود تحریک کننده از محل و فاصله مشخصی تحریک الکتریک به سطح پوست داده می شود. این تحریک موجب یک پتانسیل الکتریکی در عصب زیر الکترود می گردد. این پتانسیل الکتریک به سرعت در طول عصب حرکت می کند و به زیر الکترود ثبت کننده می رسد که در اینجا توسط این الکترود حس شده و به دستگاه منتقل می گردد. پزشک با مشاهده خصوصیات مختلف موج مانند سرعت، ارتفاع، سطح زیر موج و غیره و مقایسه آن با سایر یافته ها پی به نوع و شدت بیماریهایی که اعصاب محیطی را درگیر میکنند می برد.
EMG چیست؟
EMG یا الکترومیوگرافی قسمتی دیگر از تست نوار عصب و عضله است که از طریق وارد کردن یک سوزن که درحقیقت خود یک الکترود است به ماهیچه ها انجام می شود. با وارد کردن سوزن به ماهیچه، نوک سوزن از پتانسیل الکتریکی تعدادی از سلولهای ماهیچه ای اطراف خود نمونه برداری می کن و دستگاه پس از تقویت این پتانسیلهای الکتریکی آنها را در صفحه نمایش نشان می دهد (مانند شکل زیر). با مشاهده خصوصیات مختلف این موجها پزشک متخصص طب فیزیکی یا نورولوژی به برخی از بیماریها مانند فشار دیسک به ریشه های عصبی (رادیکولوپاتی)، برخی بیماریهای نخاع، برخی بیماریهای اعصاب محیطی، و برخی بیماریهای ماهیچه ای پی می برد.
آیا همیشه EMG و NCV با هم انجام می شوند؟
تقریباً در تمامی موارد هر دو قسمت تست باید انجام شوند. در موارد خاص که ممنوعیتی برای استفاده از سوزن وجود داشته باشد یا قبلاً تست کامل انجام شده و در تست جدید نیازی به انجام الکترومیوگرافی نباشد فقط بخش مطالعه هدایت عصبی انجام می گیرد.
آنچه قبل از انجام تست نوار عصب باید بدانیم:
• اندامهایی که باید تست شوند باید گرم نگه داشته شوند یا در صورت سرمای هوا پیش از انجام تست گرم شوند.
• در صورت مصرف داروهایی که ریسک خونریزی را بالا می برند مانند وارفارین و آسپیرین پزشک را مطلع کنید.
• در صورت وجود وسایل الکترونیکی مانند پیس میکر قلبی (باتری قلب) حتماً به پزشک اطلاع داده شود
• لباس راحت و گشاد پوشیده شود تا دسترسی به قسمتهای فوقانی بازو یا ران آسان باشد.
• عکسها، آزمایشها و پرونده مربوط به بیماری را همراه داشته باشید.
• تحریک الکتریک پوست ممکن است کمی آزار دهنده باشد ولی دردناک و به هیچ وجه خطرناک نیست.
• سوزنهای مورد استفاده استریل و یک بار مصرف هستند و به دلیل نازک بودن نسبت به آمپول درد کمتری دارند اما به هر حال ورود سوزن به بدن مقداری دردناک خواهد بود.
• انجام تست نوار عصب و عضله خطری ندارد و درد محل ورود سوزنها در چند دقیقه از بین می رود. در صورت وجود درد طولانی مدت در محل تست باید علت دیگری برای آن جستجو کرد.
تست نوار عصب و عضله به تشخیص چه بیماریهایی کمک می کند؟
• درگیری اعصاب محیطی مختلف مانند سندروم تونل کارپال که گیر افتادگی عصب مدین در ناحیه مچ دست است یا فلج ماهیچه های صورت (فلج بلز)
• درگیری کلی اعصاب محیطی مانند تخریب عصبها به دلیل بیماری قند خون (دیابت) یا بیماری گیلن باره
• درگیری عصبهای محیطی به دلیل بیماریهایی مانند برخی سرطانها، برخی بیماریهای روماتیسمی و غیره
• تشخیص بسیاری از بیماریهای ارثی که اعصاب محیطی را درگیر می کنند مانند شارکوت ماری توث
• فشار به ریشه های عصب بخصوص در ناحیه گردن و کمر به دلیل بیرون زدگی دیسک یا علل دیگر
• آسیب به شبکه های عصبی گردن یا کمر به دلیل صدمه، تومور و غیره
• بیماریهای ماهیچه ای یا سایر بیماریهایی که با ضعف ماهیچه خود را نشان می دهند
·
آيا امكان انجام الكتروميوگرافي بدون سوزن وجود دارد؟
انجام الكتروميوگرافي یا EMG که با سوزن انجام می شود قسمتی جدانشدني از تست نوار عصب و عضله است و فقط در موارد اختلالات انعقادي شدید خون ،برخی موارد ادم یا ورم مانند ورم ناشي از برداشتن سينه یا وجود عفونت در محل قرار دادن سوزن انجام نمي شود.
عدم استفاده از سوزن در نوارعصب وعضله منجر به پاسخ ناقص و با دقت پايين خواهد شد و نشانه پيشرفته بودن دستگاه نيست.